Packathon 2019: Slim ontwerp voorkomt zwerfafval

De studenten zijn afkomstig van de Hogeschool van Amsterdam (HvA), de Haagse Hogeschool (HHS) en HAS Hogeschool Den Bosch (HAS). Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) werkt al enige jaren samen met de hogescholen in het Circular Packaging Design-programma. Een van de onderdelen van dit programma is de jaarlijkse Packaging Innovation Challenge. Studenten gaan daarvoor aan de slag met een praktische (ontwerp)opdracht uit het bedrijfsleven.

Dit jaar is met de hackathon gekozen voor een nieuwe opzet. Een hackathon is een tijdsintensieve werksessie waarbij in kleine groepjes creatieve oplossingen voor alledaagse problemen worden bedacht en uitgewerkt. Voor deze editie maakte het KIDV een koppeling met het project ‘Slim Ontwerp voor de preventie van zwerfafval’, dat het kennisinstituut samen met Stichting Nederland Schoon (NederlandSchoon) uitvoert. Samen tekenden zij voor de organisatie van de Packathon 2019 en vonden FEBO bereid om de praktijkcase aan te leveren.

Door zich als opdrachtgever aan de hackathon te verbinden, laat FEBO zien dat zij zwerfafval als een serieus probleem ervaart en daadwerkelijk actie wil ondernemen. “Wij willen graag van al het zwerfafval af,” aldus Ferry Stevens, kwaliteitsmanager bij FEBO. “Als een verpakking in het milieu belandt, staat ons logo erop. Dat wil je natuurlijk niet hebben. We zijn dan ook erg benieuwd met welke oplossingen de studenten komen.”

De 75 studenten komen uit meer dan tien studierichtingen. Ze werden voor de Packathon onderverdeeld in vijftien gemixte teams.  De meeste studenten volgen de studie Industrieel Product Ontwerpen, Packaging & Design en Process & Food Technology. Maar er zijn bijvoorbeeld ook studenten Communication and Multimedia Design, Ruimtelijke Ordening en Werktuigbouwkunde aanwezig. “Studenten kunnen met een frisse blik naar de organisatie en verpakkingsvraagstukken van FEBO kijken. Zo’n bonte mix helpt ook daarbij,” zegt projectleider Peter Blok van het KIDV. Hij vervult de rol van dagvoorzitter. “Denk aan onderwerpen waar FEBO zelf bijvoorbeeld al veel te lang in zit om nog ‘out of the box’ te kunnen denken.” 

Een extra stok achter de deur: de beste oplossingen kunnen daadwerkelijk worden doorontwikkeld'

Helene van Zutphen, directeur van NederlandSchoon, vult Blok aan: “Snel een oplossing bedenken voor een complex probleem leidt vaak tot een doelgerichte aanpak. En de beste oplossingen worden na de hackathon doorontwikkeld door FEBO en andere geïnteresseerde fastfoodbedrijven. Dit geeft ongetwijfeld extra motivatie aan de studenten om alles uit de opdracht te halen.” Nadat de teams waren opgewarmd door een vijftal masterstudenten Imagineering aan de Breda University of Applied Sciences, mochten ze aan de slag. Ze hadden twee aaneensluitende dagen de tijd om van een brainstorm tot een geheel uitgewerkt concept en ontwerp te komen. 

Beide dagen van de Packathon waren ingedeeld in fases. Het is de bedoeling dat de teams in elke fase concreet iets opleveren wat ze verder brengt op weg naar het uiteindelijke concept. Zo komen de teams aan het einde van de analysefase bijvoorbeeld tot een persona, scenario, Programma van Eisen en Wensen (PVE) en een ontwerpvisie. Blok: “Het doel is om aan de hand daarvan tot zoveel mogelijk ruwe ideeën te komen: alles is mogelijk. Aan het einde van de eerste dag moet er wel één idee zijn dat eruit springt en de volgende dag verder tot een integraal concept kan worden uitgewerkt.”

Pitch en beoordeling

Het uitwerken van het gekozen concept gebeurt op dag 2. De studenten zetten al hun bevindingen op een poster, die vervolgens wordt gepresenteerd aan een deskundige jury. Deze bestond uit Ferry Stevens (FEBO), beursorganisator Irma de Hoon (Easyfairs), docent Wander Colenbrander (HHS), projectleider Vincent Breedveld (NederlandSchoon) en verpakkingskundige Nynke Arntzen (KIDV). De studenten kozen zelf of ze de posterpresentatie nog uitbreidden met een 3D-animatie of het zogeheten spuugmodel. Dit is een eerste, vereenvoudigde versie van een nieuw ontwerp.  

Het concept werd beoordeeld op originaliteit, relevantie, onderbouwing en potentie. De drie teams die volgens de jury de beste ontwerpen scoorden, mochten hun idee vervolgens aan alle deelnemers pitchen. Uiteindelijk koos het publiek via een online stemtool hun nummer één.

“De gepresenteerde concepten waren verrassend en divers,” vertelt jurylid Irma de Hoon van Easyfairs. “Waar de één puur gericht was op het product zelf en het verminderen van verpakkingsmateriaal, was de ander meer gericht op marketing; bijvoorbeeld in de vorm van creatieve slogans en een clean-up challenge.” Ook jurylid Nynke Arntzen (KIDV) was blij verrast met de ideeën: “Mooi om te zien dat iedere student vanuit zijn of haar achtergrond naar de opdracht kijkt, wat heeft geresulteerd in kruisbestuiving. Hierdoor zijn veel verschillende invalshoeken ontstaan, wat de innovaties ten goede komt.”

En de winnaars zijn...

De drie winnende concepten die volgens de jury het beste bijdragen aan het voorkomen van zwerfafval zijn: 

1. Easy Waste System 
   De winnaar van de Packathon 2019 is de Easy Waste System: een slimme afvalbak met sensoren voor bij de drive-through restaurants van FEBO. De prullenbak werkt op zonne-energie en opent automatisch als er een auto aan komt rijden. De consument hoeft niet uit de auto te stappen om het afval te deponeren. Als extra incentive laat de afvalbak de consument zien hoeveel kilo afval die dag al is weggegooid én het aantal personen dat hun afval netjes heeft weggegooid. Hiermee maken de studenten goed gebruik van technologische mogelijkheden om gedrag te beïnvloeden.
   
   
2. Smice - the lidless milkshake cup 
   Ook de nummer twee hield zich bezig met een herontwerp van de milkshakebeker en het wegwerken van losse componenten. Door één stuk karton op een bepaalde manier te vouwen, ontstaat een totale beker met de vorm van een ‘smile’. De deksel wordt overbodig. De studenten willen op de bodem van de beker grappige teksten plaatsen, wat de consument eraan herinnert de beker weg te gooien. Zoals: ‘Go green, trash is obscene’ en ‘It’s a sin not to throw me in the bin’. Jurylid Vincent Breedveld (NederlandSchoon): “Dit ontwerp heeft grote potentie vanuit het perspectief van zwerfafvalpreventie. Het is technisch haalbaar en erg origineel: hier moeten we iets mee doen!”
   
   
3. Dunk Cup 
   De milkshakebeker is volgens FEBO de verpakking die het meest wordt aangetroffen als zwerfafval. Het team dat op de derde plaats eindigde, heeft met de Dunk Cup een milieuvriendelijk alternatief gevonden voor de losse componenten van een milkshakebeker: het rietje, de deksel en de beker zelf.  “Een papieren deksel moet de huidige plastic deksel vervangen,” vertelt student Industrieel Product Ontwerpen Luna ’t Hart van de Haagse Hogeschool. “Een tuitje in de deksel vervangt het rietje zonder het drinkgemak aan te tasten. Daarnaast krijgt iedere consument zijn of haar naam op de beker geschreven om hun gedrag te beïnvloeden. Ik zou dan zelf bijvoorbeeld denken: laat ik het maar netjes weggooien, anders ziet iedereen dat het mijn afval is.” 

Ferry Stevens van FEBO toonde zich erg enthousiast: “De hackathon heeft geweldige ideeën opgeleverd en deze top drie concepten zijn stuk voor stuk uitvoerbaar. De concepten minimaliseren volgens mij zeker de kans dat een verpakking uiteindelijk als zwerfafval in het milieu belandt. We gaan testen of ze ook daadwerkelijk het gedrag van de consument beïnvloeden.”

Bekijk hieronder de opdrachtvideo en de aftermovie.